دگزامتازون

نوشته: دکتر بهروز مصلحی

مقدمه:

دگزامتازون یک داروی شبه کورتیزون یا همان کورتیکو استروئیدی است که از آزاد شدن موادی که در بدن التهاب ایجاد می نمایند، جلوگیری می کند.


موارد مصرف دگزامتازون:

1- آلرژی ها:

حمله های آسم، حساسیت های پوستی تماسی، حساسیت های پوستی آتوپیک، حساسیت شدید به داروها، تب یونجه و بیماری سرم.

2- بیماریهای پوستی:

بولوس درماتایتیس هرپتیفورمیس، اکسفولیاتیو اریترودرما، مایکوسیس فونگویدس، پمفیگوس ولگاریس و سندرم استیون جانسون.

3- اختلالات غددی:

نارسایی اولیه و ثانویه غده فوق کلیوی، هیپرپلازی مادرزادی غدد فوق کلیوی، هیپرکلسمی همراه با سرطان و ورم غیر عفونی غده تیروئید.

4- بیماریهای گوارشی:

کولیت اولسروز و التهاب روده ای منطقه ای.

5- بیماریهای خونی:

کم خونی همولیتیک خود ایمنی، کم خونی مادرزادی هیپوپلاستیک، کمبود پلاکتها در بیماری آی تی پی، آپلازی خالص گلبولهای قرمز، موارد خاصی از کمبود پلاکتهای ثانویه.

6- سرطانها:

سرطانهای خون مانند لوسمی و لنفوم.

7- اختلالات اعصاب:

حمله های حاد ام اس، درمان تورم مغزی در تومورهای مغزی، جراحی های مغز و ضربه های مغزی.

8- بیماریهای چشم:

افتالمی سمپاتتیک، آرتریت تمپورال، یووئیت، بیماریهای التهابی چشم که به درمانهای موضعی پاسخ ندهند.

9- بیماریهای کلیوی:

بر طرف نمودن التهاب کلیه در سندروم نفروتیک و بیماری لوپوس اریتماتوسوس.

10- بیماریهای ریوی:

بریلیوسیس، همراه با داروهای ضد سل، در بیماری سل پیشرفته و پخش شده در بدن، ذات الریه ائوزینوفیلیک بدون علت، سارکوئیدوز علامت دار.

11- بیماریهای روماتیسمی:

آرتریت حاد نقرسی، کاردیت روماتیسم حاد قلبی، اسپوندیلیت آنکیلوزان، روماتیسم مفصلی، آرتریت پسوریازیس، درماتو مایوزیت، پلی مایوزیت، لوپوس اریتماتوسوس.

12- استفاده های دیگر:

استفاده تشخیصی برای تشخیص پرکاری و کم کاری غدد فوق کلیوی، درگیری قلب و سیستم عصبی در بیماری کرم تریشین، مننژیت سلی همراه با داروهای مناسب ضد سل.


عوارض دگزامتازون:

• شوک آنافیلاکتیک

• آنجیو ادم

• کم شدن ضربان قلب

• ایست قلبی

• بی نظمی ضربان قلب

• بزرگ شدن قلب

• نارسایی قلبی احتقانی

• آمبولی چربی

• بالا رفتن فشار خون

• هیپرتروفی میوپاتیک در نوزادان نارس

• پاره شدن عضله قلب در سکته های قلبی

• ورم ریوی

• سنکوپ

• لخته شدن خون بدن

• التهاب عروق یا همان واسکولیت

• جوشهای چرکی پوست

• خشکی پوست

• نازک شدن پوست

• خشک شدن و نازک شدن موها

• بثورات جلدی

• کم شدن تحمل گلوکز یا همان شروع دیابت

• بیماری شبه کوشینگ

• بالا رفتن قند خون

• زیاد شدن قند ادرار

• پرموئی بدن

• اختلالات عادت ماهانه در خانمها

• به تأخیر انداختن رشد در کودکان

• کاهش پتاسیم خون و قلیایی شدن خون

• احتباس سدیم در بدن

• نفخ شکم

• بالا رفتن آنزیمهای کبد

• بزرگ شدن کبد

• حالت تهوع

• تورم لوزالمعده

• زخم معده همراه با خونریزی از معده

• تورم مری با زخم

• پاره شدن روده بزرگ و کوچک

• کاتابولیسم یا تخریب عضلات بدن

• نکروز و مرگ بافتی در گردن استخوان ران و بازو

• ضعف عضلات

• پوکی استخوان

• شکستگی پاتولوژیک استخوانهای طویل

• میوپاتی استروئیدی

• پارگی تاندون

• شکستگی مهره های ستون فقرات

• تشنج

• افسردگی

• بی ثباتی عاطفی و روحی

• سرخوشی غیر طبیعی

• سردرد

• بی خوابی

• التهاب عصب های محیطی

• نوروپاتی

• اختلالات خلقی

• تغییرات شخصیتی

• سرگیجه

• گلوکوما یا همان آب سیاه چشم

• اگزوفتالمی

• بالا رفتن فشار داخل چشم

• آب مروارید زیر کپسولی پشتی چشم

• کم شدن مقاومت بدن به عفونتها

• سکسکه

• کاهش حرکت و تعداد اسپرم ها

• احساس کوفتگی بدن

• گرد شدن صورت

• اضافه شدن غیر طبیعی وزن


تجویز خود سرانه و درخواست از پزشک برای دگزامتازون:

بارها و بارها به بیمارانی برخورد می نماییم که بطور خود سرانه اقدام به تهیه قرص و یا آمپول دگزامتازون نموده و متأسفانه بعضی از داروخانه ها هم این دارو را در اختیار بیماران قرار می دهند. استفاده از دگزامتازون اگر بطور خود سرانه و بدون تجویز پزشک، صورت گیرد، می تواند منجر به عواقب وخیم و غیر قابل جبرانی بشود. در مواردی دیگر برخی از بیماران با اصرار از پزشک می خواهند تا برای آنها دگزامتازون تجویز نمایند. مثلأ بعضی از بیماران معتقدند که سردرد میگرن آنها فقط با دگزامتازون تسکین پیدا می نماید و یا بعضی از ورزشکاران برای تسکین دردهای عضلانی خود از پزشک می خواهند که برای آنها دگزامتازون بنویسد. در این موارد پزشک ضمن احترام گذاشتن به بیمار، بایستی بیمار را از عوارض احتمالی این دارو آگاه نموده و هر طور که خود صلاح می دانند برای بیمار دارو تجویز نمایند.