حیوانات خانگی، این موجودات بی گناه

نوشته: دکتر بهروز مصلحی

مقدمه:

بدون شک مردم ایالات متحده آمریکا یکی از بزرگترین ملت های دوستدار حیوانات خانگی در دنیا هستند. بر اساس آمار، در سال 2012 بیش از 62 درصد آمریکایی ها حداقل یک حیوان خانگی داشته اند. اما با همه این علاقه ها و دوست داشتن های زیاد حیوانات خانگی، آیا تا کنون در مورد ظلمی که به این حیوانات بی گناه تحمیل می شود، اندیشیده اید؟ تاکنون فکر کرده اید که مهیا نمودن یک زندگی اشرافی و لوکس برای یک حیوان خانگی، البته از دید ما انسانها، ممکن است برای آن حیوان بی گناه، یک سم مهلک بوده و علاوه بر بروز بیماریهای جسمی و سلب آزادی های حیوان، فشارهای روحی حیوان را تا جایی بالا ببرد که حیوان دست به خود کشی بزند؟ هنگامی که ما یک حیوان را به خانه خود راه می دهیم، در واقع می پذیریم که آن حیوان یکی از اعضای خانواده ماست و سعی می نماییم که رفتارهای غریزی حیوان را با رفتارهای انسانی خود جایگزین کنیم که این اوج خود خواهی است. محروم نمودن حیوان از تمام غرایزش مانند دویدن در طبیعت و هوای آزاد، بازی کردن، صدا از خود درآوردن، بخاطر کوچک بودن آپارتمانهای ما انسانها، یکی از مهمترین ظلم هایی است که ما انسانها به حیوانات خانگی روا می داریم. شاید پرنده ای که به زعم ما انسانها، خیلی خوب چهچهه سر می دهد، با همان زبان پرنده ای معصومش که ما انسانها از درک آن عاجزیم، می خواهد به ما بگوید که شما انسانها خیلی ظالم هستید. شاید اگر فقط یک بار به مدت 24 ساعت، خود را توی یک قفس حبس کنیم، دیگر هیچگاه فکر حبس نمودن یک حیوان در قفس، به مخیله ما خطور نکند. وقتی که با آن قیافه های عجیب و غریبمان نزدیک تنگ ماهی می شویم و می بینیم که ماهی بالا و پایین می پرد، به این معنی نیست که ماهی ما را دوست دارد و احساس می کند که برادرش را دیده است، معنی این بالا و پایین پریدن ماهی این است که یک هیولای وحشتناک را دیده است که ممکن است هر لحظه بخاطر نداشتن جا و یا تمام شدن عید نوروز می خواهد ماهی بیچاره را دور بیندازد. نقش وفادارانه سگ ها و تلاش طاقت فرسای اسب هایی که همواره در طول تاریخ، برای رسیدن بشر به تمدن امروزی، بی ریا و بدون چشم داشت، یار و یاور انسان بوده اند، بر هیچکس پوشیده نیست. اما آیا حبس نمودن این حیوانات بی گناه، در آپارتمانهای کوچک قفس مانند، و مبارزه با غرایز حیوانی آنها به معنی قدر دانی از زحمات این حیوانات است؟ آیا سوار شدن بر اسب و تحمیل نمودن وزن خود به این حیوان نجیب و قرار دادن یک میله فلزی سنگین بنام دهنی، در دهان حیوان، در عصری که اتومبیل های بسیار زیاد و پیشرفته با صدها اسب بخار قدرت، در دسترس ماست، برای تفریح و سرگرم شدن، حیوان نوازی محسوب می شود. آیا تنها و گرسنه و تشنه نگه داشتن سگ، این حیوان وفادار در یک آپارتمان کوچک، بخاطر نداشتن وقت و سرکار رفتن ما تا حدی که حیوان از تنهایی دق مرگ شود، نوعی نوازش نمودن حیوانات است. جالب اینجاست که صدای بوق و کرنای برخی از انسانها در مورد احترام گذاشتن به حق و حقوق حیوانات گوش دنیا را پر نموده، اما وقتی به مرحله عمل می رسد، آنچنان انسانهای حیوان ستیزی می شوند که نگو و نپرس. آقا و یا خانم از دست همسرش عصبانی می شود و هنگامی که زورش به همسرش نمی رسد، با پرت نمودن اشیاء و ضرب و شتم حیوان خانگی، عقده های سرکوب شده خود را بر سر حیوان بی گناه، خالی می نماید. حبس نمودن حیوانات و وادار نمودن آنها به فرمانبرداری از ما انسانها نه تنها بر روحیه و خلق و خوی این حیوانات، اثرات منفی بسیاری می گذارد، بلکه بمرور موجب ایجاد بیماریهای روحی و جسمی برای خود ما انسانها نیز می شود. بعضی از این بیماریها عبارتند از:

1- مشکلات روحی و روانی:

هنگامی که حیوانات خانگی به آپارتمان راه می یابند، مجاورت بسیار نزدیک با آنها بخاطر فرمانبرداری بسیار زیاد آنها از ما، باعث افزایش 300 درصدی در هورمون اکسی توسین خون که به هورمون عشق معروف است در خون ما انسانها می شود و بعد از مدتی دوست داشتن حیوان تبدیل به یک عشق بسیار قوی می شود. کم نبوده اند کسانی که از دست دادن حیوانات خانگی شان، آنها را دچار افسردگی شدید، استفاده از داروهای ضد افسردگی و روانه دارالمجانین نموده است. بارها اتفاق افتاده که صاحب حیوان خانگی پس از مرگ حیوان، قبر حیوان را شکافته و جسد حیوان بیچاره را از گور در آورده است.

2- میکروب کامپیلوباکتر:

یکی از شایعترین علتهای اسهال و ناراحتی های گوارشی در انسان، میکروب کامپیلوباکتر است. بطور مثال در ایالات متحده آمریکا سالانه بیش از یک میلیون نفر به اسهالی که توسط کامپیلوباکتر ایجاد می شود، مبتلا می شوند. یکی دیگر از بیماریهایی که این میکروب در انسان ایجاد می نماید بیماری کامپیلوباکتریوسیس است که از علائم آن می توان تب، ضعف و بی حالی و شکم درد را نام برد. اگر چه آلودگی به باکتری کامپیلوباکتر، می تواند از راه خوردن غذاهای آلوده مانند گوشت و تخم مرغ هم اتفاق بیفتد، اما بر اساس آمار پت مد، در حدود 49 درصد سگها و 45 درصد گربه ها، میکروب کامپیلوباکتر را از مدفوع خود دفع می نمایند. در سگها و گربه های زیر 6 ماهگی بمراتب این دفع باکتری بیشتر دیده می شود. نیازی به گفتن نیست که دست کاری نمودن توله این حیوانات براحتی این میکروب را به انسان منتقل می نماید.

3- کرمهای پهن:

دایپیلیدیوم کانینوم شایعترین کرم پهن در سگ ها و گربه هاست. هنگام زبان زدن حیوان به پوست خودش با خوردن حشراتی که حاوی لارو این کرمهای پهن هستند، حیوان به این کرم دچار می شود. همچنین کودکانی که با سگ یا گربه بازی می نمایند، ممکن است بطور اتفاقی حشرات این حیوانات به دهان آنها وارد شده و لارو این کرمهای پهن در بدن آنها رشد نماید.

4- کرمهای قلابدار:

آنکیلوستوما برازیلنس، آنکیلوستوما کانینوم، آنکیلوستوما سیلانیکوم و آنسیناریا استنوسفالا تنها چهار تا از کرمهای قلابداری هستند که در بدن سگ ها و گربه ها زندگی می نمایند. تخم این انگلها از طریق مدفوع سگ ها و گربه ها دفع شده و می تواند انسان را آلوده سازد.

5- کرمهای گرد:

انگل توکساکارا که یکی از کرمهای گرد است، بطور شایعی در بدن سگ ها و گربه ها وجود دارد. تخم این انگل از طریق مدفوع سگ ها و گربه ها دفع شده و انسان را آلوده می سازد. این انگل با ایجاد التهاب در چشم انسان می تواند باعث کوری یک طرفه چشم شود.

سالمونلوسیس:

در حدود 3 درصد مردم در ایالات متحده آمریکا، خزندگانی مانند مار، لاک پشت و مارمولک را بعنوان حیوان خانگی نگه می دارند. خزندگان، دارای تعداد زیادی میکروب سالمونلا هستند. دست زدن به این حیوانات، انسان را به میکروب سالمونلا مبتلا می سازد. در حدود 12 تا 72 ساعت پس از وارد شدن سالمونلا به بدن، علائم بیماری با این میکروب آغاز می شود. از علائم آلودگی با میکروب سالمونلا، می توان به اسهال شدید، استفراغ، دردهای شکمی و ضعف و بی حالی اشاره نمود که ممکن است تا 4 الی 5 روز طول بکشد. در صورت شدید بودن این علائم، بایستی بیمار در بیمارستان بستری شود تا در اثر کم آبی بدن، به کلیه ها آسیب نرسد. از سال 1975 فروش لاک پشت های زیر 4 اینچ بخاطر آلودگی شدید با سالمونلا، توسط اداره دارو و غذای آمریکا قدغن شد.

7- هاری:

هاری یکی از کشنده ترین بیماریهایی است که می تواند از سگ، گربه و یا حیوانات کوچک مانند راکون و راسو به انسان منتقل شود. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی سالانه 59 هزار نفر در جهان بر اثر ابتلا به بیماری هاری می میرند، که 8 درصد این قربانیان، توسط حیوانات خانگی به بیماری هاری مبتلا می شوند. پس از گاز گرفتن انسان توسط حیوان هار، میکروب هاری به سیستم اعصاب مرکزی حمله نموده و علائمی مانند تب، سردرد شدید، خستگی، بی حوصلگی، اضطراب، توهم در انسان ایجاد شده و بالاخره فلج و مرگ فرا می رسد. بعنوان یک اصل، در هر حیوان خانگی مانند سگ، گربه، راسو که بطور ناگهانی دچار ریزش بزاق زیاد، فلج اندام، خجالتی شدن زیاد و یا پرخاشگری زیاد شود، بایستی به بیماری هاری، مشکوک شد.

8- تب طوطی:

بیماری تب طوطی نه تنها از طوطی بلکه از هر پرنده ای می تواند به انسان منتقل شود. پرندگانی که بیشتر از همه در ایجاد تب طوطی در انسان نقش دارند عبارتند از: طوطی معمولی، طوطی کاکل سفید، طوطی دم بلند، بوقلمون و اردک. تب طوطی توسط میکروبی بنام کلامیدیا سیتاسی در انسان ایجاد می شود. در حدود 10 روز متعاقب وارد شدن ذرات معلق مدفوع پرنده، از طریق استنشاق، بیماری تب طوطی یا همان سیتاکوسیس، با تب، تهوع، استفراغ، خستگی، اسهال، درد قفسه سینه و تنگی نفس، خود را نشان می دهد. اگر بیماری شدید شود، می تواند باعث ایجاد ذات الریه و التهاب مغز و کبد در انسان شود.

9- توکسوپلاسموسیس:

توکسوپلاسموسیس یک بیماری است که توسط انگلی بنام توکسوپلاسما گندی ایجاد می شود. در حدود 60 میلیون آمریکایی به توکسوپلاسما آلوده اند. اگر چه شایعترین راه آلوده شدن انسان به توکسوپلاسموسیس، خوردن گوشت آلوده خوب پخته نشده است، اما گربه ها در منتقل نمودن این بیماری به انسان سهم قابل توجهی دارند. دست زدن به گربه و مدفوع گربه می تواند انگل توکسوپلاسما را به انسان منتقل نماید. ابتلا به توکسوپلاسما معمولأ علائم هشدار دهنده ای ندارد. به همین خاطر بیمار ممکن است با سقط های مکرر، بزرگ شدن غده های لنفاوی گردن و یا التهاب چشم مراجعه نماید که در آن صورت پزشک به بیماری توکسوپلاسموسیس مشکوک می شود.

10- بیماری خراش گربه:

همانطور که از اسم آن پیداست این بیماری از طریق چنگ زدن گربه، بخاطر وارد شدن میکروب بارتونلا هنسلا به بدن انسان ایجاد می شود. در حدود 40 درصد گربه ها بخصوص گربه های زیر یکسالگی، این میکروب را در پنجه های خود دارند و هیچ علائمی ندارند. 3 تا 14 روز پس از چنگ زدن گربه، محل چنگ زدگی قرمز و متورم شده و با خارش همراه است. متعاقب آن سردرد، تب، خستگی و بی اشتهایی ایجاد می شود. در حالتهای پیشرفته این میکروب می تواند باعث التهاب مغز و کبد شود.

11- کیست هیداتید:

کرم پهن اکینوکوکوس در روده سگ زندگی نموده و تخم های آن از طریق مدفوع سگ دفع می شوند. تخم های این کرم پهن هنگامی که در اثر آلوده شدن مواد غذایی و سبزیجات و یا دست انسان به مدفوع سگ، به دستگاه گوارش انسان برسند، از طریق دیواره دستگاه گوارش جذب شده و وارد کبد، ریه و مغز شده و در آنجا کیست هیداتید را بوجود می آورند.

12- آلرژی:

حساسیت به هر نوع حیوان خانگی می تواند اتفاق بیفتد. متعاقب وارد شدن ماده حساسیت زا از حیوان به دستگاه تنفسی، آب ریزش بینی، خارش چشم و عطسه شروع می شود. در مواقع شدید آلرژی به حیوانات بخصوص مرغ عشق، می تواند با تنگ نفس شدید و احتیاج به بستری شدن در بیمارستان همراه باشد. اصولأ در هر خانواده ای که پرنده نگه می دارند و سرفه کودک آن خانواده درمان نمی شود، باید به آلرژی کودک به پرندگان مشکوک شویم.

راهکارهای پیشگیری از عوارض نگهداری حیوانات خانگی:

1- امکانات و فضای کافی:

اگر امکانات و فضای کافی برای زندگی خودمان نداریم، حیوانات خانگی را در آپارتمانهای کوچک خود حبس ننماییم. اگر امکانات و فضای کافی مانند یک حیاط بزرگ و یا یک مزرعه خوب در اختیار داریم، که حیوان در آن محیط راحت باشد، تنها نباشد، مورد تهاجم و آزار و اذیت قرار نگیرد، غرایز خدادادی اش سرکوب نشود، توسط دامپزشک معاینات دوره ای شود، بهداشت حیوان و محیط نگهداری اش رعایت شود، می توان گفت که نگه داری حیوانات یک کار خدا پسندانه، مفرح و خیر خواهانه است.

2- تعادل شرط عقل است:

در برخورد با حیوان خانگی، تعادل شرط عقل است. از نظر روحی خود را بصورت افراطی به حیوان نزدیک نکنیم. چون اگر ما حیوان را ترک کنیم، حیوان بیچاره صدمه می بیند و اگر حیوان خانگی بمیرد، صاحب او دچار افسردگی شدید می شود.

3- پرهیز از ضرب و شتم حیوان:

هنگامی که به هر دلیلی عصبانی می شویم، به حیوان خانگی بی گناه خود حمله نکنیم و او را مورد ضرب و شتم قرار ندهیم. حیوان خانگی یک موجود زنده بی گناه است که ما او را به اسارت گرفته ایم، تمام آزادی هایش را از او سلب نموده ایم، تمام غرایزش را سرکوب نموده ایم، خدا را خوش نمی آید که او را مورد ضرب و شتم هم قرار دهیم.

4- شستن و خشک نمودن دقیق دستها:

یکی از کلیدی ترین راههای پیشگیری از بیماریهای منتقل شونده به حیوانات، شستن دستها قبل و بعد از دست زدن به آنهاست. خیلی از مواقع انسانها با بی مبالاتی یک نوزاد حیوان را دست کاری نموده و به میکروبهای دست خود آلوده می نمایند. مثلأ با دست زدن به گوشی همراه که تعداد میکروبهای روی صفحه آن، به اندازه تعداد میکروبهای سنگ توالت است، و متعاقب آن دست زدن به نوزاد حیوان او را آلوده می سازند.

5- جمع آوری بهداشتی مدفوع حیوان:

یک راهکار مناسب برای جمع آوری و نابود نمودن بهداشتی مدفوع حیوان، در نظر بگیریم. حیوانات خانگی باید یاد بگیرند که ادرار و مدفوع خود را در جای بخصوصی بریزند. در مورد پرندگان جمع آوری مدفوع آنها بایستی طوری صورت گیرد که باعث پخش شدن ذرات ریز معلق در هوا نشود.

6- ویزیت دوره ای توسط دامپزشک:

تجویز خودسرانه دارو برای حیوانات خانگی، می تواند سلامتی و جان این حیوانات بی گناه را به خطر بیندازد. ویزیت دوره ای حیوانات توسط دامپزشک یکی از راهکارهای بسیار مهم برای پیشگیری از بیماریها در حیوانات خانگی است.

7- پیاده روی:

با بی تحرکی، یکجا نشینی و تنبلی را به حیوان خانگی منتقل نکنیم. حیوانات خانگی بایستی فضای کافی برای پیاده روی و دویدن داشته باشند. صاحبان آنها بایستی برای پیاده روی آنها وقت بگذارند.

8- تغذیه حیوان خانگی:

متأسفانه بعضی از افراد نا آگاه نگهدارنده حیوانات خانگی فکر می کنند که هر چه غذاهای پرکالری و چرب تر به حیوان خود بدهند، کار مثبتی انجام داده اند. دادن غذاهای پر چرب و سرخ کردنی و پر کالری به حیوانات خانگی آنها را مستعد ابتلاء به چاقی مفرط، بی تحرکی و سرطان می نماید.